საქართველოს ეპიგრაფიკული კორპუსი

შემდეგი

წინა

11. ვანის დეკრეტი

აღწერა:   ასომთავრული ბერძნული წარწერა


ობიექტის აღწერა:

მონუმენტის ტიპი:  

ფილა

მასალა:  

ბრინჯაო

ქვის ზომები:  

სიგრძე:   12cm

სიგანე:  28cm


წარწერის ზედაპირის აღწერა:

წარწერიანი ზედაპირი:  

წარწერის ფართობი:  

სიგრძე: cm

სიმაღლე:    cm


ხელის აღწერა:

გრაფემების სიმაღლე:  

0,7

გრაფემების სიგანე:  

0,6-0,7


წარმომავლობა:

წარწერის დათარიღება:   

III BC

პოვნის ადგილი:   

პოვნის თარიღი:   

1985

დაცულია:  

შიფრით:  

პასუხისმგებელი ორგანიზაცია:  

ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტი, ლინგვისტურ კვლევათა ინსტიტუტი

ინდ. ნომერი:  

ECG28

ლიცენზია:  


ὁ σώ φρων ? –ος ὠ

τῷ παντὶ ὅσι ια

ἅπτοντα

ν ὁ τάφος σ

5

ἀ πολειφθῆναι


πον ἔχειν α

ουσι τοὺς ἐκγόνους καὶ

ποι οῦντας τοὺς τὴν αὐτῶν

ους ἐν τοῖς γεγραμμέ νοις

10

χαραχθεῖσα καὶ τὴν στήλην


μηδὲ ... ανοις μηδὲ ἀνεπιχει ρήτοις

κωλύειν κατὰ δύνα μιν

ἀκ ολουθήσασι τοῖς γεγραμ μένοις

ς αὐτῶν τε καὶ γυναικῶν

15

καὶ τῶν λοιπῶν πάντων


ο]υς ὁ ἐν τάξει καὶ ὁ ποσεῖ

καὶ ἡ ἐν Σούρι καθημέ νη στήλη

ἡ Γῆ καὶ ὁ Ἥλιος καὶ ὁ Μείς

κ αὶ πᾶσαι ἵλεως εἴη

20

μηδὲ[τ]είνασι μηδὲ ποιήσασι


συμβουλεύσασι ποιῆσαι

οις πάντα τ(ἀ)ναν τία

θεοῖς τοῖς μεγίσ τοις

ς ἄλλο μηθὲν

25

τῶν τε προ


ἀσίτοις


ὁ σώ ? –ος ὠ

τῷ παντὶ ὅσι

ἅπτοντα

ν ὁ τάφος σ

5

πολειφθῆναι


πον ἔχειν α

ουσι τοὺς ἐκγόνους καὶ

οῦντας τοὺς τὴν αὐτῶν

ους ἐν τοῖς γεγραμμέ

10

χαραχθεῖσα καὶ τὴν στήλην


μηδὲ ανοις μηδὲ ρήτοις

κωλύειν κατὰ δύνα

ολουθήσασι τοῖς μένοις

ς αὐτῶν τε καὶ γυναικῶν

15

καὶ τῶν λοιπῶν πάντων


ο]υς ὁ ἐν τάξει καὶ ὁ ποσεῖ

καὶ ἡ ἐν Σούρι καθημέ στήλη

Γῆ καὶ ὁ Ἥλιος καὶ ὁ Μείς

αὶ πᾶσαι ἵλεως εἴη

20

μηδὲ είνασι μηδὲ ποιήσασι


συμβουλεύσασι ποιῆσαι

πάντα τ ναν

θεοῖς τοῖς μεγίσ

ς ἄλλο μηθὲν

25

τῶν τε προ


ἀσίτοις


<ab xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> <lb n="1" /> <w lemma="ὁ">ὁ</w> <w lemma="σώφρων">σώ<supplied>φρων</supplied></w> ? –ος ὠ <lb n="2" /> <w lemma="ὁ">τῷ</w> <w lemma="πᾶς">παντὶ</w> <w lemma="ὅσιος">ὅσι<supplied>ια</supplied></w> <lb n="3" /> <w lemma="ἅπτω">ἅπτοντα</w> <lb n="4" /> ν <w lemma="ὁ">ὁ</w> <w lemma="τάφος">τάφος</w> σ <lb n="5" /> <w lemma="ἀπολείπω"><supplied>ἀ</supplied>πολειφθῆναι</w> <lb n="6" /> πον <w lemma="ἔχω">ἔχειν</w> α <lb n="7" /> <w>ουσι </w><w lemma="ὁ">τοὺς</w> <w lemma="ἔκγονος">ἐκγόνους</w> <w lemma="καί">καὶ</w> <lb n="8" /> <w lemma="ποιέω"><supplied>ποι</supplied>οῦντας</w> <w lemma="ὁ">τοὺς</w> <w lemma="ὁ">τὴν</w> <w lemma="αὐτός">αὐτῶν</w> <lb n="9" /> ους <w lemma="ἐν">ἐν</w> <w lemma="ὁ">τοῖς</w> <w lemma="γράφω">γεγραμμέ<supplied>νοις</supplied></w> <lb n="10" /> <w lemma="χαράσσω">χαραχθεῖσα</w> <w lemma="καί">καὶ</w> <w lemma="ὁ">τὴν</w> <w lemma="στήλη">στήλην</w> <lb n="11" /> <w lemma="μηδέ">μηδὲ</w> <w><supplied>...</supplied>ανοις</w> <w lemma="μηδέ">μηδὲ</w> <w lemma="ἀνεπιχείρητος"><supplied>ἀνεπιχει</supplied>ρήτοις</w> <lb n="12" /> <w lemma="κωλύω">κωλύειν</w> <w lemma="κατά">κατὰ</w> <w lemma="δύναμις">δύνα<supplied>μιν</supplied></w> <lb n="13" /> <w lemma="ἀκολουθέω"><supplied>ἀκ</supplied>ολουθήσασι</w> <w lemma="ὁ">τοῖς</w> <w lemma="γράφω"><supplied>γεγραμ</supplied>μένοις</w> <lb n="14" /> ς <w lemma="αὐτός">αὐτῶν</w> <w lemma="τέ">τε</w> <w lemma="καί">καὶ</w> <w lemma="γυνή">γυναικῶν</w> <lb n="15" /> <w lemma="καί">καὶ</w> <w lemma="ὁ">τῶν</w> <w lemma="λοιπός">λοιπῶν</w> <w lemma="πᾶς">πάντων</w> <lb n="16" /> ο]υς <w lemma="ὁ">ὁ</w> <w lemma="ἐν">ἐν</w> <w lemma="τάξις">τάξει</w> <w lemma="καί">καὶ</w> <w lemma="ὁ">ὁ</w> <w lemma="πόσις">ποσεῖ</w> <lb n="17" /> <w lemma="καί">καὶ</w> <w lemma="ὁ">ἡ</w> <w lemma="ἐν">ἐν</w> <placeName type="city"><w lemma="Σούρι">Σούρι</w></placeName> <w lemma="κάθημαι">καθημέ<supplied>νη</supplied></w> <w lemma="στήλη">στήλη</w> <lb n="18" /> <w lemma="ὁ"><supplied>ἡ</supplied></w> <w lemma="Γῆ">Γῆ</w> <w lemma="καί">καὶ</w> <w lemma="ὁ">ὁ</w> <w lemma="Ἥλιος">Ἥλιος</w> <w lemma="καί">καὶ</w> <w lemma="ὁ">ὁ</w> <w lemma="Μείς">Μείς</w> <lb n="19" /> <w lemma="καί"><supplied>κ</supplied>αὶ</w> <w lemma="πᾶς">πᾶσαι</w> <w lemma="ἵλεως">ἵλεως</w> <w lemma="εἰμί">εἴη</w> <lb n="20" /> <w lemma="μηδέ">μηδὲ</w> <w lemma="τείνω"><supplied reason="lost">τ</supplied>είνασι</w> <w lemma="μηδέ">μηδὲ</w> <w lemma="ποιέω">ποιήσασι</w> <lb n="21" /> <w lemma="συμβουλεύω">συμβουλεύσασι</w> <w lemma="ποιέω">ποιῆσαι</w> <lb n="22" /> <w><supplied>οις</supplied></w> <w lemma="πᾶς">πάντα</w> <w lemma="ἐναντίος"><expan>τ<ex>ἀ</ex>ναν<supplied>τία</supplied></expan></w> <lb n="23" /> <w lemma="θεός">θεοῖς</w> <w lemma="ὁ">τοῖς</w> <w lemma="μέγας">μεγίσ<supplied>τοις</supplied></w> <lb n="24" /> ς <w lemma="ἄλλος">ἄλλο</w> <w lemma="μηθέν">μηθὲν</w> <lb n="25" /> <w lemma="ὁ">τῶν</w> <w lemma="τέ">τε</w> προ <lb n="26" /> <w lemma="ἄσιτος">ἀσίτοις</w> </ab>

თარგმანი:

გონიერი, ან ზომიერი. ყოველმხრივ წმინდა, სუფთა. ხელი მოჰკიდა, წამოიწყო (რაიმე საქმე). საფლავი, სამარხი. ჩამორჩენა. აქვს. ჩამომავლებს და, მათგან, ვინც გააკეთა (რაღაცა მდედრ. სქესის, სტელა?), დაწერილში (დოკუმენტში, რომელიც შეიძლება საბრალდებულოც იყოს), ამოჭრილი (დაწერილი) და სტელა. არც ვიღაცაები და არც უძლეველნი (ან ისინი, ვისაც ვერ მიუდგები, ვისთანაც ვერაფერს გააწყობ). დააბრკოლონ, რაც შეიძლება. მისდიონ დაწერლს (დაწესებულს). მათგანაც და ქალთაგანაც. და ყველა დანარჩენთაგან, ვინც ჩაურთავს (ჩაუმატებს) და ვინც დათვლის (იანგარიშებს). და სურიში დადგმული სტელა. დედამიწა და მზე და მთვარე. და ყველანი (მდედრ. სქესის). მოწყალე იყოს. არც მათ, ვისაც გუნებაში ჰქონდათ და არც მათ, ვინც გააკეთეს. მოთათბირეებს გაუკეთეს (ან - მოთათბირეებს). ყველაფერი ამის საწინააღმდეგო. დიდ ღმერთებს. თუმცა არაფერი. (ნაწილაკებია მხოლოდ). მშივრებს (ან - ყველა მათ).

კრიტიკული აპარატი:

  • σώφρων σώφρος
  • ἄσιτος πᾶσι τοῖς

კომენტარები:

ვანის არქეოლოგიური ექსპედიციის მუზეუმში დაცულია 1985 წელს მოპოვებული ბრინჯაოს ფილის ფრაგმენტი, ფილის მარჯვენა ნაწილი, დასაწყისისა და დაბოლოების გარეშე. ფილა, როგორც ჩანს, სადა არ ყოფილა, შემორჩენილია მარჯვენა კიდეზე ნახევარკოლონის ფორმის ჩარჩო. ფრაგმენტზე გაირჩევა 26 სტრიქონი, აქედან 11-26 სტრიქონები არ იწვევს ეჭვს, I ათი სტრიქონი ხანძრისგან არის ძლიერ დაზიანებული, ამდენად, ბევრად უფრო რთული გასარჩევად. ცალკეული ნაწყვეტების მიხედვით ტექსტი არის სატაძრო საკანონმდებლო დოკუმენტი, რომელიც შეიცავს გარკვეულ პირობებს: უნდა იყვნენ ყოველმხრივ წმინდა, რომ წამოიწყონ რაიმე საქმე. განწმენდილი იყვნენ საფლავთან შეხების შემთხვევაშიც და ეს ეხება მათაც და მათ ჩამომავლებსაც. ეს დადგენილება ამოჭრილია სტელაზე და მიმართულია, სხვათა შორის, იმ პირთა წინააღმდეგ, ვისთანაც ვერაფერს გააწყობ ამ აკრძალვის გარეშე. ძეგლი მოუწოდებს თავის მრევლს, მამაკაცებსაც (?) და ქალებსაც (ესენი უთუოდ ერთი წრისანი არიან) და ყველა დანარჩენთ (ეს "დანარჩენები" კონტექსტით სხვა ფენის წარმომადგენლები უნდა იყვნენ) მისდიონ ამ დადგენილებას. დადგნილებაში ჩამატებისა და აღრიცხვის შესახებ კიდევ საგანგებო პუნქტია შეტანილი. სტელა აღნიშნული დადგენილებით აღმართულია სურიში. მოუწოდებენ ღმერთებს: დედამიწას, მზეს, მთვარეს; რომელიღაცა ერთს ღმერთთაგან შესთხოვენ, იყოს მოწყალე. ეს მოწყალება არ ვრცელდება მათზე, ვინც განიზრახა ან ჩაიდინა უკეთური (ე. ი. ამ დოკუმენტით აღკვეთილი) საქმე. მოთათბირეთაგან დადგენილია, ვინც ამის საწინააღმდეგოს გააკეთებს, მას ნურც დიდი ღმერთები უშველიან და ყოველგვარი უბედურება დაატყდეს მას თავს. წარწერაში აღსანიშნავია გეოგრაფიული სახელი "სური" (იგივე წერილობითი წყაროების "სურიონ//სურიუმი"), რაც არის ვანის ელინისტური დროის სახელწოდება, და დიდი ღმერთების ტრიადა (დედამიწა, მზე, მთვარე), რომელთაც აღიარებდნენ სურიში. დათარიღება: ასოთა მოხაზულობისა (Ω, Σ, Μ, Β, Ρ, Ε, Γ ...) და ენობრივი ნორმების (μηθέν, ἀνεπιχείρητος) მიხედვით წარწერა ძვ.წ. III ს-ით თარიღდება. არქეოლოგიურად - ფრაგმენტი გვიანელინისტურ ფენაშია მოპოვებული.

ბიბლიოგრაფია:

  • ყაუხჩიშვილი თინათინ საქართველოს ბერძნული წარწერების კორპუსი ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი, კლასიკური ფილოლოგიის, ბიზანტინისტიკისა და ნეოგრეცისტიკის ინსტიტუტი მესამე შესწორებული და შევსებული გამოცემა, 2009 149-150 თბილისი
  • ყაუხჩიშვილი თინათინ საქართველოს ისტორიის ძველი ბერძნული წყაროები 1976 241-245 თბილისი
  • თინათინყაუხჩიშვილი, საქართველოს ბერძნული წარწერების კორპუსი, ტ. I დასავლეთ საქართველო, თბილისი, 2000, გვ. 149-150.
  • თინათინყაუხჩიშვილი, ბერძნული ეპიგრაფიკა, თბილისი, 2002, გვ. 92.
  • ოთ.ლორთქიფანიძე, ვანი, არქეოლოგიური გათხრები, ტ. I-IX, თბილისი, 1972-1996.
  • O.Lordkipanidzé, Vani, une Pompei géorgienne, Besançon, 1995.
  • O.Lordkipanidze, Vani, ein antikes religiöses Zentrum des goldenen Vlieses (Kolchis) , Jahrbuch des römisch-germanischen Zentralmuseums, 42, Mainz, 1996, გვ. 353-401.
  • Medeas Gold - Neue Funde aus Georgien, Tbilisi, 2007.
  • J. Y.Chi, Wine, Worship, and Sacrifice: The Golden Graves of Ancient Vani , MichaelVickers, Vani, Rich in Gold , New York. 2008, გვ. 35-36.
  • თ.ყაუხჩიშვილი, ვანის ბერძნული წარწერები, "მეცნ. აკად. მოამბე", XLVIII, I, თბილისი, 1967.
  • თ.ყაუხჩიშვილი, ვანის ბერძნული წარწერა ბრინჯაოს ფილაზე, "ქართული წყაროთმცოდნეობა", VII, თბილისი, 1987.
  • ТинатинКаухчишвили, Греческая надпись на бронзовой плите из Вани, "Проблемы древней истории Причерноморья", Тбилиси, 1988С. 248-261.