საქართველოს ეპიგრაფიკული კორპუსი

შემდეგი

წინა

34. ურბნისის სიონი, წარწერა თევდორე ეპისკოპოსისა

აღწერა:   ექვსსტრიქონიანი რელიეფური ასომთავრული წარწერა


ობიექტის აღწერა:

მონუმენტის ტიპი:  

ფასადი

მასალა:  

ქვიშაქვა

ქვის ზომები:  

სიგრძე:   52cm

სიგანე:  138cm


წარწერის ზედაპირის აღწერა:

წარწერიანი ზედაპირი:  

წარწერა 6 სტრიქონიანია. თითოეული სტრიქონი იწყება მარცხენა ფილაზე და მთავრდება მარჯვენაზე

წარწერის ფართობი:  

სიგრძე: 48cm

სიმაღლე:    41cm


ხელის აღწერა:

წარწერა ასომთავრული ანბანით არის შესრულებული რელიეფურად

გრაფემების სიმაღლე:  

41

გრაფემების სიგანე:  

90,5


წარმომავლობა:

წარწერის დათარიღება:   

X AD

პოვნის ადგილი:   

პოვნის თარიღი:   

დაცულია:  

შიფრით:  

პასუხისმგებელი ორგანიზაცია:  

ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტი, ლინგვისტურ კვლევათა ინსტიტუტი

ინდ. ნომერი:  

ლიცენზია:  


ო(ჳფალო)ო ღ(მერთ)ო შ(ეიწყალ)ე თ(ევდორ)ე ებ(ი)სკ(ოპოს)ი // ძ(ე)ჲ ლ(უ)კ(აჲ)სი მ(ა)შ(ჱნე)ბ(ე)ლი

ა(მი)ს ს(იონის)აჲ ოდ(ე)ს ღ(მერთმა)ნ ღ(ირ)სმ//ყო ა(მი)ს ს(იონის)ა ებ(ის)კ(ოპო)ს(ა)დ

იყო ესე 2 1 ს(იო)ნი დ(ა)ძ(უელე)ბ(უ)ლ // ო(ჳ)ფ(როჲ)ს ზ(ო)მ(ა)სა ოთხნი

კ(უ)თხ(ე)[ნ]ი და 4 კ(ონ)ქი გ(ან)პ(ებუ)ლ // იყ(უნე)ს ს(უე)ტნი ქ(არ)ტ(ო)ც(ისანი)ი დ(ამ 7)პ(ა)ლ

5

იყ(უნე)ს და 5 მ(ომმა)დლა ღ(მერთმა)ნ ა(მი)ს ყ(ოვლ)ი//საჲ აღშ(ჱნე)ბ(ა)ჲ ყ(ოველ)თა გ(ა)კ(ე)[თ](ება)[ჲ]ძალ 6 3(ით)ა


ს(იონის)ა მ(ეო)ხ(ებისა)თ(ჳ)ს // ღ(მრთის)ა ყ(ოველ)ი გ(ა)თავ(ები)თა მ(ი)ქ(მნი)ა


ო ო ღ ო შ ე თ ე ებ სკ ი // ძ ჲ ლ კ სი მ შ ბ ლი

ა ს ს აჲ ოდ ს ღ ნ ღ სმ//ყო ა ს ს ა ებ კ ს დ

იყო ესე ს ნი დ ძ ბ ლ // ო ფ ს ზ მ სა ოთხნი

კ თხ ი და კ ქი გ პ ლ // იყ ს ს ტნი ქ ტ ც ი დ პ ლ

5

იყ ს და მ დლა ღ ნ ა ს ყ ი//საჲ აღშ ბ ჲ ყ თა გ კ


ძალ ა ს ა მ ხ თ ს // ღ ა ყ ი გ თავ თა მ ქ ა


<ab xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> <lb n="1" /><w lemma="უფალ"><expan>ო<ex>ჳფალო</ex>ო</expan></w> <w lemma="ღმერთ"><expan>ღ<ex>მერთ</ex>ო</expan></w> <w lemma="შეწყალება"><expan>შ<ex>ეიწყალ</ex>ე</expan></w> <persName nymRef="თევდორე"><expan>თ<ex>ევდორ</ex>ე</expan></persName> <w lemma="ებისკოპოს"><expan>ებ<ex>ი</ex>სკ<ex>ოპოს</ex>ი</expan></w> // <w lemma="ძე"><expan>ძ<ex>ე</ex>ჲ</expan></w> <persName nymRef="ლუკა"><expan>ლ<ex>უ</ex>კ<ex>აჲ</ex>სი</expan></persName> <w lemma="მაშჱნებელ"><expan>მ<ex>ა</ex>შ<ex>ჱნე</ex>ბ<ex>ე</ex>ლი</expan></w> <lb n="2" /><w lemma="ესე"><expan>ა<ex>მი</ex>ს</expan></w> <w lemma="სიონ"><expan>ს<ex>იონის</ex>აჲ</expan></w> <w lemma="ოდეს"><expan>ოდ<ex>ე</ex>ს</expan></w> <w lemma="ღმერთ"><expan>ღ<ex>მერთმა</ex>ნ</expan></w> <w lemma="ღირს-ყოფა"><expan>ღ<ex>ირ</ex>სმ//ყო</expan></w> <w lemma="ესე"><expan>ა<ex>მი</ex>ს</expan></w> <w lemma="სიონ"><expan>ს<ex>იონის</ex>ა</expan></w> <w lemma="ებისკოპოს"><expan>ებ<ex>ის</ex>კ<ex>ოპო</ex>ს<ex>ა</ex>დ</expan></w> <lb n="3" /><w lemma="ყოფა">იყო</w> <w lemma="ესე">ესე</w> <w lemma="სიონ"><expan>ს<ex>იო</ex>ნი</expan></w> <w lemma="დაძუელებულ"><expan>დ<ex>ა</ex>ძ<ex>უელე</ex>ბ<ex>უ</ex>ლ</expan></w> // <w lemma="უფროჲს"><expan>ო<ex>ჳ</ex>ფ<ex>როჲ</ex>ს</expan> </w> <w lemma="ზომა"><expan>ზ<ex>ო</ex>მ<ex>ა</ex>სა</expan></w> <w lemma="ოთხ">ოთხნი</w> <lb n="4" /><w lemma="კუთხე"><expan>კ<ex>უ</ex>თხ<ex>ე</ex><supplied reason="lost">ნ</supplied>ი</expan></w> <w lemma="და">და</w> <w lemma="კონქი"><expan>კ<ex>ონ</ex>ქი</expan></w> <w lemma="განპებულ"><expan>გ<ex>ან</ex>პ<ex>ებუ</ex>ლ</expan></w> // <w lemma="ყოფა"><expan>იყ<ex>უნე</ex>ს</expan></w> <w lemma="სუეტ"><expan>ს<ex>უე</ex>ტნი</expan></w> <w lemma="ქარტოც"><expan>ქ<ex>არ</ex>ტ<ex>ო</ex>ც<ex>ისანი</ex>ი</expan></w> <w lemma="დამპალ"><expan>დ<ex>ამ</ex>პ<ex>ა</ex>ლ</expan></w> <lb n="5" /><w lemma="ყოფა"><expan>იყ<ex>უნე</ex>ს</expan></w> <w lemma="და">და</w> <w lemma="მიმადლება"><expan>მ<ex>ომმა</ex>დლა</expan></w> <w lemma="ღმერთ"><expan>ღ<ex>მერთმა</ex>ნ</expan></w> <w lemma="ესე"><expan>ა<ex>მი</ex>ს</expan></w> <w lemma="ყოველ"><expan>ყ<ex>ოვლ</ex>ი//საჲ</expan></w> <w lemma="აღშენება"><expan>აღშ<ex>ჱნე</ex>ბ<ex>ა</ex>ჲ</expan></w> <w lemma="ყოველ"><expan>ყ<ex>ოველ</ex>თა</expan></w> <w lemma="კეთება"><expan>გ<ex>ა</ex>კ<ex>ე</ex> <lb n="6" break="no" /><supplied reason="lost">თ</supplied><ex>ება</ex><supplied reason="lost">ჲ</supplied></expan></w> <w lemma="ძალ"><expan>ძალ<ex>ით</ex>ა</expan></w> <w lemma="სიონ"><expan>ს<ex>იონის</ex>ა</expan></w> <w lemma="მეოხება"><expan>მ<ex>ეო</ex>ხ<ex>ებისა</ex>თ<ex>ჳ</ex>ს</expan></w> // <w lemma="ღმერთ"><expan>ღ<ex>მრთის</ex>ა</expan></w> <w lemma="ყოველ"><expan>ყ<ex>ოველ</ex>ი</expan></w> <w lemma="გათავება"><expan>გ<ex>ა</ex>თავ<ex>ები</ex>თა</expan></w> <w lemma="ქმნა"><expan>მ<ex>ი</ex>ქ<ex>მნი</ex>ა</expan></w> </ab>

თარგმანი:

უფალო ღმერთო, შეიწყალე თევდორე ეპისკოპოსი ლუკას ძე, ამ სიონის მაშენებელი. როდესაც ღმერთმა ღირს-მყო ამ სიონის ეპისკოპოსად, იგი ზომაზე მეტად დაძველებული იყო. ოთხივე კუთხე და კონქი - გაპობილი, ქარტოცის სვეტები - დამპალი. და მომმადლა ღმერთმა ამ ყოველივეს აშენება და გაკეთება. სიონის ძალით, ღვთის მეოხებით ყოველივე განვასრულე.

კრიტიკული აპარატი:

  • თევდორე თეოდორე
  • ებისკოპოს ეპისკოპოსი
  • ლუკა ლაკასი
  • მაშჱნებელ მაშენებელი
  • ესე სიონ 1 საჲ ამისსაჲ
  • ესე სიონ 2 ასსა ამისსა
  • ებისკოპოს ეპისკოპოსად
  • დაძუელებულ დაძველებულ
  • უფროჲს უფროს უფროის
  • კონქი კათოლიკე კანქელი?
  • განპებულ გაპობილ
  • ყოფა იყვნეს
  • სუეტ სვეტნი
  • ქარტოც ქტცი ქატაცი? ქტცი?
  • დამპალ დაპობილ
  • ყოფა იყვნეს
  • მიმადლება მმადლა მოჰმადლა
  • ესე ას
  • აღშენება აღშენებითა აღშენებაჲ
  • ყოველ - ყოვლითა
  • ყოველ - ყოვლითა
  • კეთება ძალ სიონ გაკრძალვასა და ...
  • ძალ სიონ ძალიასაჲ ძალითა ღმრთისაჲთა
  • მეოხება - მეოხებითა მეოჴებითა მეოხებითა (ს)
  • ღმერთ ღმერთსა ღვთისათა ღმრთისაჲთა
  • გათავება გათავეთ
  • ქმნა ამ ქკსა

კომენტარები:

ნოდარ შოშიაშვილის მიხედვით #104. პ. ზაქარაია წარწერას IX-X საუკუნეებით ათარიღებს. სტრიქონები ერთმანეთისგან გამოყოფილია ჰორიზონტალური, რელიეფური, პარალელური ხაზებით. გარდა მე-5 და მე-6 სტრიქონებისა (როგორც ჩანს, აქ აღარ იყო საკმარისი ფართობი ხაზის გასავლებად: უკანასკნელი სტრიქონი აღარ დაეტეოდა. ამავე მიზეზით ბოლო სტრიქონი იწყება არა ფილის კიდიდან, არამედ ზედა სტრიქონის მესამე ასოს გასწვრივ. ანუ მარცხენა ფილაზე გასდევს სტრიქონების გამყოფი 4 ხაზი, ხოლო მარჯვენა ფილაზე - 5 ხაზი. ხაზებს შორის მანძილია 6-6,5. წარწერას განკვეთილობისა და ქარაგმის ნიშნები არ ახლავს. სიტყვები ერთმანეთისგან არ არის დაცილებული. წარწერის დათარიღების საფუძველი, პალეოგრაფიული ნიშნები: უყელო Ⴃ, გრაფემების გაკუთხოვნება, მიდრეკილება განუსხურებისაკენ: Ⴚ, Ⴊ, Ⴋ, Ⴌ. Ⴇ-ს მიდრეკილება გამხედრულებისაკენ.

ბიბლიოგრაფია:

  • ნოდარ შოშიაშვილი ქართული წარწერების კორპუსი, ლაპიდარული წარწერები ტ. I თბილისი მეცნიერება 1980 196-197